In memoriam: John Helstone
Op donderdag 6 april overleed John Helstone, van 1975 tot 2005 plaatsvervangend concertmeester van ons orkest. John werd in 1944 geboren te Paramaribo in een muzikale familie – zijn oudoom Johannes Nicolaas Helstone was een van de grootste componisten van Suriname geweest – en kreeg als achtjarige zijn eerste vioollessen. Spelenderwijs maakte hij zich het instrument eigen, drie jaar later was hij al concertmeester van het Surinaams Jeugdorkest. De Amsterdamse viooldocent Jo Juda hoorde hem tijdens een bezoek aan Paramaribo spelen en stelde hem een conservatoriumstudie in Nederland in het vooruitzicht.
Met zestien jaar kreeg John een beurs om daadwerkelijk bij Jo Juda te gaan studeren. Hij ontpopte zich als een zeldzaam talent – door grootmeester David Oistrakh geprezen om ‘zijn uitgesproken muzikaliteit, zijn grote technisch vermogen en zijn edele smaak’ – en studeerde af met een Prix d’Excellence. In het ijzersterk bezette Oskar Back-concours van 1969 was hij finalist naast Vera Beths, Christian Bor en Mieke Biesta, later zijn collega in ons orkest. Het jaar daarop won hij een beurs om zijn studie voort te zetten aan de Juilliard School of Music bij Ivan Galamian, die ook Kyung Wha Chung, Itzhak Perlman en Pinchas Zukerman als leerlingen had gehad. Vervolgens werd John zelf als muziekdocent benoemd aan de Universiteit van Cincinnati.
Dat had een definitief afscheid van Nederland kunnen betekenen, maar gelukkig liep het anders. Ons orkest ging in 1975 op tournee door de Verenigde Staten en hield een proefspel in Harrisburg. John auditeerde en werd aangenomen. Met hem haalden we een violist van wereldklasse in huis en een wijze, belangstellende, toegewijde collega. In het orkest bouwde John een bijzondere vriendschap op met medeviolist Lucian Mihailescu, net als hij een fervent schaker. Ieder verloren moment tussen de repetities waren de twee in de kantine te vinden, verwikkeld in een vriendschappelijke krachtmeting.
Voor John was musiceren een grote verantwoordelijkheid: hij zag het als de opdracht van iedere musicus een brug te slaan tussen componist en luisteraar, en daarbij aan beiden recht te doen. Plaats voor sterallures was er niet, je moest alleen maar steeds opnieuw het beste van jezelf geven. Gerrit Visser, zijn schaakleraar, schreef ooit over een concert met John op de eerste stoel, waarin hij magistraal had gespeeld. Toen hij hem daarover na afloop een compliment had gemaakt, was het antwoord geweest: ‘Als concertmeester moet je goed zijn voorbereid.’
John legde zijn toewijding aan de muziek niet alleen in zijn werk als uitvoerend musicus. Als docent gaf hij de kunst van en de liefde voor het musiceren door aan een nieuwe generatie violisten; als musicoloog legde hij er zijn ziel en zaligheid in om de – vaak sinds lang vergeten – partituren van de klassieke Surinaamse componisten op te sporen, bijeen te brengen en weer gespeeld te krijgen. Verleden, heden en toekomst van de muziek vormden in hem één grote continuïteit. Eindeloos was ook Johns betrokkenheid bij ons orkest, ook na zijn pensionering. Dat we hem nu voorgoed zullen moeten missen, is een onwerkelijk idee. We koesteren de mooie herinneringen aan hem en wensen zijn naasten veel sterkte bij dit verlies.
Bekijk hier een televisie-interview met John Helstone uit 1968.
